Fakültemiz Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü’nün düzenlenlediği seminerler dizisi kapsamında Arş. Gör. Dr. Merve Özaykal tarafından “İslam Hukukuna Göre Beden Üzerinde Tasarruf ve Organ Nakli” konulu seminer gerçekleştirildi.
Konuşmasında organ naklinin teorik ve pratik yönlerini İslamî açıdan değerlendiren Özaykal, organ nakli ve bağışına dair Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnet’te doğrudan bir hüküm bulunmadığı için tıp teknolojileri ve günümüz şartları dikkate alınarak, İslam’ın genel prensipleri ışığında fıkhi açıdan konunun hükmünü tespite ihtiyaç olduğunu belirtti.
Şahsiyet ve mülkiyet haklarının yanı sıra İslam hukukuna has bir tasnif olan Allah hakkı-kul hakkı ayrımını teorik olarak esas alan Özaykal, insan bedeni ve beden parçalarının hukuki statüsünün netleştirilmesinin beden üzerinde tasarruf hakkının sınırlarını belirlemede kilit nokta olduğunu ifade etti.
Özaykal, İslam’da “insan onuru”, “insan bedeninin saygınlığı”, “bedenin dokunulmazlığı” gibi temel ilkelerin ön planda olduğunu ve asıl olanın ölü veya canlı bedenin bütünlüğünün korunması olduğunu, ancak klasik fıkıh eserlerinden de anlaşıldığı kadarıyla hayatını veya bir organını kaybetmek anlamında bir “fıkhî zaruret” bulunması halinde bu ilkelerden istisnaya gidilebildiğini söyledi. Özaykal, burada zaruretin tespiti noktasının önem kazandığını ve ayrıca alternatifsizlik, vericinin hukuki ehliyeti, vericinin rızası gibi şartların da dikkate alınması gerektiğini belirtti. Yine organın bağışlanmasında maslahat-mefsedet (yarar-zarar) dengelerinin hesaba katılması gerektiğini ifade eden Özaykal, bu anlamda vericinin zararının alıcının yararından fazla olduğu durumlarda bağışın caiz olamayacağını ifade etti.
Özaykal ayrıca hayati olan organlar ile hayati olmayan organların nakline dair hükümlerin de farklı olması gerektiğini belirtti ve “Bu anlamda alıcının kendi bedeni üzerinde de alınan organ açısından tıbbî yarar-zarar dengesi kontrol edilmeli ve hüküm buna göre verilmelidir.” dedi.
